Nuruosmaniye Külliyesi’nin fiziki, idari, mali ve sosyo-ekonomik yapısı – OSMAN TAŞKIN

Nuruosmaniye Camisi Osmanlı Devleti’nin değişim dinamiğini mimari yapıyla sembolize eden nadide eserlerden birisidir. Cami ve Külliyesi XVIII. yüzyılın ortalarında yapılmış selâtin camilerindendir. Külliye sadece mimarlık tarihi açısından değil, vakıf yönetimi, personel yapısı, vakfın işleyişi ve mali boyutu ile İstanbul sosyal tarihi çerçevesinde önemli bir rol üstlenmiştir. Vakıf mütevellilerinin devlet idaresinde önemli mevkide bulunan kişilerden oluşması külliyenin yarı resmi bir kurum özelliği taşıdığını göstermektedir. Vakıf gelirleri ilk yıldan başlayarak giderleri karşılamada yetersiz kalmış bütçe açığı Haremeyn hazinesinden karşılanmıştır. Külliye giderlerinden en büyük payın beslenme giderlerine ait olması külliyenin imaret yönünün ağır bastığını göstermektedir. Zira imaret sadece külliye personeline değil çevre medrese ve diğer ilim talebe ve hocalarına da hizmet etmiştir. Padişahların cami ziyaretlerinde yapmış oldukları ikram ve çeşitli hediye masraflarının vakıf giderlerine dahil edilerek protokol masrafları vakıf tarafından ödenmiştir. Nuruosmaniye vakfının medrese ve desteklediği sıbyan okullarıyla eğitim alanında devrin kültürüne büyük katkılar sağladığı görülmüştür. Özellikle sıbyan mekteplerinde önemli ilim adamlarına ait eserlerin okutulduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca öğrenci ve hocaların kırtasiye ve kıyafet masrafları sürekli olarak vakıf tarafından karşılanmıştır. Külliye kütüphanesinin hizmet alanı sadece medrese öğrenci ve hocalarıyla sınırlandırılmayıp İstanbul’un kültür hayatına katkı sağlayan ve ilimle uğraşan herkese açık bir şekilde geniş tutulmuş olduğu anlaşılmaktadır. ANAHTAR KELİMELER: Cami, Vakıf, Sultan Külliyesi, Vakıf Ekonomisi, İstanbul’un Sosyal Hayatı,