Hakkımızda

İslam toplumlarında hayır faaliyetlerinin ve kamu hizmetlerinin yürütülmesinin en etkin ve yaygın şekli olan vakıf kurumu, siyasî, iktisadî, sosyal ve kültürel tarih araştırmalarının daima önemli bir konusunu oluşturmuştur. Gerçekten de vakıflar, tekkeler ve zaviyelerle ilgili veriler, vakıf kurumunun kendisi için olduğu kadar, içinde bulunduğu kültürün ve toplumun anlaşılmasında da zengin araştırmalara kaynaklık edebilecek niteliktedir.

İslam toplumlarında padişahlar, vezirler, hanım sultanlar, ilmiye ve askeri sınıf gibi kamu kesiminde görev yapanlar ile esnaf-sanayi erbabı, ticaret erbabı, eşraf, belirli bir birikime sahip olan erkek ve kadın sivil halk tarafından kurulan vakıflar toplumsal hizmetlerin yürütülmesinin aracı olarak faaliyette bulunurken; aynı zamanda devlet adamlarının ve varlık sahibi herkesin cömertliği ve hayırseverliğinin de göstergesi konumundaydılar. Sosyal açıdan düşünüldüğünde ise, vakıfların sunduğu hizmetlerle birlikte, toplumun yüksek ve zengin sınıflarının alt ve yoksul sınıflarına karşı ahlâki-sosyal sorumluluklarının yerine getirilmesi mümkün oluyor, bu da vakıfların, günümüz modern refah devletlerinin sosyal güvenlik temelli sistemlerine benzer fonksiyonlar üstlenmesine imkan sağlıyordu.

Hayırseverlik ve sosyal fonksiyonları dışında vakıf kurumlarının çok daha çeşitli ve geniş hizmetleri söz konusuydu. Buna göre şehir tarihi açısından düşünüldüğünde,vakıf yatırımlarıyla birlikte şehirlerin inşası, şehirlerde geniş bir yer kaplayan kamuya-halka açık alanların düzenlenmesi, ticari-sınai altyapının inşası, eğitim ve sağlık kurumları, kültür kurumları, sosyal yardım kurumlarının inşası, gerekli cari harcamaları, onarım ve yenileme giderlerini karşılayacak gelirlerin oluşturularak tahsisi, iş merkezlerinin inşası, sürekli canlı tutulması, ticarî trafiğin yönlendirilmesi, ayrıca şehirde Müslüman mahalleler oluşturularak şehrin mahalleler halinde kurulması ve gelişmesinin sağlanması; şehirler dışında kalan taşrada ise özellikle yeni yerleşim yerlerinin şenlendirilmesi için vakıf tekke/zaviyeler kuran müteşebbis dervişler eliyle yapılan üretimden sağlanan gelirle eğitim, konaklama, yemek dağıtımı, tıbbî bakım gibi hizmetleri gönüllülük ve ibadet sorumluluğuyla yerine getiriyordu.

Böylece çok yönlü olarak İslam toplumlarının ve özellikle Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinin maddi yatırımlarıyla olduğu gibi manevi yatırımlarıyla da öne çıkan kurumları olan vakıflar, Cumhuriyet döneminde maalesef ihmal edilen bir saha olmuştur. Bu ihmalin doğrudan bir sonucu ise, toplumu oluşturan işçi-işveren, zengin-fakir, güçlü-güçsüz gibi kesimler arasındaki bağın kopması ve deyim yerindeyse toplumumuzun manevi direklerinin zaafa uğraması olmuştur. Ancak 2000’li yıllarla birlikte bu alana yönelik ilginin tekrar önem kazanmasıyla birlikte, büyüyen ve güçlenen Türkiye’de sivil toplum kuruluşları ile birlikte vakıf kurumunun da sorumlulukları artmıştır.

Vakıf Araştırmaları Merkezi’miz bu sorumluluğun bilinciyle kurulmuştur.  VAKIF ARAŞTIRMALARI MERKEZİ (kısaca VAKAR), İstanbul Üniversitesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve kurucu vakıf olarak Fetihler Hayır Hizmetleri Vakfı işbirliğinde 2012 yılında faaliyetlerine başlamıştır.  Merkez ve Bilim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ahmet KALA‘dır.

Merkezimizin temel hedefi İslam-Türk dünyasının sosyal, kültürel, dinî, iktisadî gelişiminde önemli sorumluluklar üstlenmiş vakıf kurumları ile ilgili araştırmalar yapılmasına imkan sağlamak, vakıf araştırmacıların ve uzmanlarının artmasını sağlamak, bu ortamın oluşturulmasına zemin hazırlamak, böylece bu kurumların hem maddi hem de manevi dinamikleriyle tekrar canlandırılmasına katkıda bulunmaktır.  Vakıflar eliyle İslam Medeniyetinin canlanması, dünya insanlığına da büyük bir katkı sunacak, sömürü, darbeler, iç ayaklanmalar ve sürekli savaşla katledilen ve büyük bir tahribata uğramış olan İslam alemi ve coğrafyasının yeniden ihyası mümkün olacaktır.

Kurucu Vakıf

VAKAR Vakıf Araştırmaları Merkezi’mizin kurucu vakfı olan Fetihler Hayır Hizmetleri Vakfı 1990 yılından itibaren gerek yurt içi gerekse yurt dışında hayır ve hizmet temelli faaliyetlerini sürdürmektedir. Vakıf ile ilgili daha ayrıntılı bilgi için lütfen tıklayınız.